Er waren eens …. een ambitieuze burgerenergiecoöperatie in haar kinderschoenen, een milieubewust stadsbestuur met een duurzame energievisie en een hoop enthousiaste Eeklonaars. Samen bouwden ze begin deze eeuw drie windturbines. Samen? Eeklo stelde de grond ter beschikking, Ecopower werkte het volledige dossier uit en de Eeklonaars zorgden voor burgerkapitaal – samen met heel wat geëngageerde burgers uit heel Vlaanderen.
Een winddossier dat geen enkel bezwaarschrift kreeg, dankzij samenwerking en een energievisie gebaseerd op draagvlak en rechtstreekse burgerparticipatie. Twee van de turbines zijn na twintig jaar dienst defect. De derde past niet meer in de nieuwe ruimtelijke ordeningsplannen. We nemen afscheid van drie letterlijke mijlpalen in het bestaan van Ecopower.
Pioniers in windenergie: Eeklo en Ecopower
De stad Eeklo schrijft in 1999 energiegeschiedenis. Ze publiceren de eerste openbare offertevraag voor twee windturbines: bij het containerpark en bij het voetbalveld. Belangrijke criteria zijn ‘rechtstreekse burgerparticipatie’, ‘uitgebreide informatie voor de burgers’ en ‘lokale meerwaardecreatie voor de stad en haar bevolking’. Op basis daarvan wordt het project aan burgercoöperatie Ecopower toegewezen, die recent een nieuwe start genomen had.
Een productief leven
Sinds 2001 draaien ze, de eerste windturbines van Ecopower én de grootste turbines op dat moment in Vlaanderen. En dat zouden ze nog zo’n 430.240 uren blijven doen. Daarbij produceerden ze zo’n 60.000.000 kWh hernieuwbare elektriciteit. Die coöperatieve elektriciteit stroomde, samen met de winst, als meerwaarde terug naar de lokale bevolking. Per turbine konden meer dan 1500 gezinnen thuis genieten coöperatieve, hernieuwbare elektriciteit aan kostprijs.
De basis voor een provinciale aanpak
Deze windturbines deden ook een nieuwe wind waaien inzake energievisie. Voor Eeklo, en bij uitbreiding de provincie Oost-Vlaanderen werd een provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan (PRUP) uitgewerkt. Nu, twintig jaar later, is er dankzij het PRUP in Eeklo en Maldegem een windlandschap gecreëerd met twintig extra windturbines langs de expresweg en een bijhorend omgevingsfonds om te investeren in de levenskwaliteit van de omwonenden.
Veertien van die nieuwe windturbines staan op grondgebied Eeklo. Een van deze turbines is volledig eigendom van de coöperanten van Ecopower en Volterra. Ook de stad Eeklo kan 25% participeren met als doelstelling om aan de coöperatieve turbine ook een sociale energievisie te koppelen.
De commerciële ontwikkelaars van de andere turbines zorgden, ondanks het engagement aan de provincie, helaas niet voor een stukje lokaal eigendom in hun projecten. Binnenkort plant de provincie een feest om de voltooiing van het windlandschap te vieren. Ecologisch is het inderdaad een feest, maar maatschappelijk een gemiste kans. We zullen het feest aangrijpen om de commerciële ontwikkelaars op te roepen om alsnog rechtstreekse burgerparticipatie te voorzien in hun projecten. Eerlijk delen van lasten én de lusten, weet u wel.
Coöperatieve windenergie is noodzakelijk voor het halen van onze klimaatdoelstellingen. Bekijk het fragment uit Terzake.
Twee windturbines zijn defect. Wat nu?
Menig trotse Eeklonaar merkte op dat de turbine aan het containerpark en die aan de breekwerf, beter gekend als de Leidijkmolen en de Verheylegatmolen, al een tijdje stilstaan. Bij de eerste is de neuslager – die de wieken van de windturbine met de gondel verbindt – defect. Bij de andere werkt de kruilager niet meer. Dit is de lager waarmee de gondel op de mast staat en die dient om de windturbine met zijn neus in de wind te draaien.
Het herstellen van de lagers wordt een dure grap zonder garantie op succes. Voor de twee defecte windturbines bekijkt Ecopower daarom samen met de constructeur of het niet beter is om ze gedeeltelijk of volledig te vernieuwen. Het is de ambitie van Ecopower om afgeschreven windturbines die niet langer kunnen draaien omwille van veroudering of vergunningen, te herbestemmen en als dat niet mogelijk is, te recycleren .
Dat de Eeklonaars trots zijn op hun windturbines ziet u in dit intussen legendarische stukje uit Man Bijt Hond (2008).
Eén windturbine past niet langer in het rijtje. Wat nu?
Binnenkort stopt ook de Honderdbunderdmolen aan het voetbalveld met draaien. Ze moet worden afgebroken in kader van het windlandschap: ruimtelijk past ze niet mooi in het rijtje langs de expresweg. Daardoor is verlenging van de omgevingsvergunning niet mogelijk en eindigt dit mooie verhaal. Ecopower is volop in gesprek om haar een tweede leven te geven, wellicht in Noord-Europa. Ecopower, Eeklo én Vlaanderen hebben veel te danken aan deze kleine coöperatieve windturbine. Ze zorgde tijdens haar twintigjarige loopbaan voor het draagvlak dat het nieuwe windlandschap met veertien moderne windturbines langs de expresweg mogelijk maakte. Eén van die veertien windturbines is de moderne coöperatieve turbine aan de Huysmanhoeve, die we eind vorig jaar in gebruik namen.